Stiens - Harlingen / Franeker

Na 500 meter komt de spoorlijn uit op de verhoogd aangelegde ringweg, verder de enige noemenswaardige onderbreking van de spoorbaan in Franeker. Direct ten zuiden van de kruising loopt het pad echter meteen weer verder, min of meer parallel aan de ringweg doordat het spoor hier iets in westelijke richting afboog en de ringweg een bocht naar het zuiden maakt. Ongeveer 150 meter verderop steekt het pad de Sexbierumer Vaart over met een grote stalen brug, zo te zien ontworpen om meer dan drie fietsers en twee wandelaars te kunnen dragen. Hoogstwaarschijnlijk is dit dus de originele oude spoorbrug die van een houten brugdek werd voorzien, de landhoofden zijn in ieder geval onmiskenbaar van NFLS-origine!


Het pad loopt na een kruising met een toegangsweg weer verder tussen de bomen, waarbij ik op een gegeven moment iets zie wat op het eerste gezicht op een ingegraven stuk spoorstaaf lijkt. Dergelijke stukken rail werden (meestal wit geverfd) langs spoorlijnen gebruikt als markering of kilometeraanduiding, en bij het opbreken van de lijn dikwijls achtergelaten, omdat het uitgraven ervan eenvoudigweg de moeite niet loonde. Helaas, in dit geval betreft het slechts een ordinaire verroeste H-balk, al heeft die misschien wel ooit dezelfde funktie vervuld.



Een halve kilometer voorbij de Sexbierumer Vaart kom ik een tweede brug tegen, maar met een overspanning van net anderhalve meter is dit natuurlijk een weinig spectaculair geval. Toch maar snel even één of twee foto's maken, en dan begin ik aan de laatste paar honderd meter tot aan Franeker Halte.



Even ten noorden van de Harlingerweg loopt het pad langs een kinderspeelplaats waar een houten speeltuig in de vorm van een locomotief (de 'M525' ??) is neergezet. Ik weet niet of dat toeval is of een knipoog naar de historie, maar in zulke gevallen krijgen ik toch altijd een beetje het onbestemde gevoel door iemand in de maling te worden genomen...

Geen grap is dat het stationsgebouw van Franeker Halte er nog steeds staat, aan de zuidkant van de Harlingerweg. Het is in gebruik door "Feenstra Antiek" en verkeert nog in prima staat, zij het dat het in de loop der tijden behoorlijk is verbouwd en wit geschilderd. De uitbouw aan de perronzijde en het patroon van oranje en grijze dakpannen verraden desondanks meteen het NFLS-verleden van het voormalige station. De ironie wil dat het andere stationsgebouw in Franeker (langs de lijn Harlingen-Leeuwarden) wel gesloopt is, zodat Franeker nu beschikt over een station zonder spoor, en een spoor zonder station...

Curieus is het feit dat Franeker Halte, hoewel eindpunt van de lijn, de eerste jaren van de exploitatie nog geen omloopspoor had, alleen een doodlopend zijspoor. Aangezien het niet waarschijnlijk is dat de treinen al die jaren met twee locomotieven reden of dat er steeds een rangeerlocomotief onder stoom in Franeker gereed stond, werden de treinen tussen Tzummarum en Franeker Halte in die tijd dus waarschijnlijk in één richting teruggeduwd! Pas in 1912 kwam hieraan een einde met de aanleg van een omloopspoor in Franeker.



Ten zuiden van het station liep de lijn nog een paar honderd meter door, bijna tot aan de oever van het Harinxma-kanaal. Aan de westzijde van dit spoor lag de haven, waarvan een gedeelte later weer gedempt is. Op de plek van dit gedempte deel is nu een groot speelveld te vinden, dat aan de achterzijde van een stel vrij nieuwe rijtjeshuizen ligt. De havenlijn liep langs de rand van dit grasveld, dus pal naast de schuttingen en tuinschuurtjes die er tegenwoordig staan, en eindigde ongeveer ter hoogte van de ingang van haven.

Tussen het station en de haven takte ten slotte ook nog een goederenlijntje af naar de suikerfabriek die ten westen van de haven lag. De gebouwen van de suikerfabriek zijn pas ergens in de jaren negentig gesloopt, waarna op het voormalige fabrieksterrein nieuwe woningen werden gebouwd. Van zowel de havenlijn als de fabrieksaansluiting is nu niets meer terug te vinden.

Tzummarum - Franeker

Na de brug over de Tzummarumer Vaart liepen beide sporen nog ongeveer 400 meter parallel, waarna het spoor naar Franeker richting het zuiden afboog. In het weiland is vrijwel niets meer van de sporen of de plek van splitsing te herkennen, het enige dat er nog resteert is een smal stukje spoordijk bij de ijsbaan en enkele nog bestaande sloten die vroeger naast de spoordijk hebben gelegen. Niet geheel onlogisch natuurlijk, aangezien het spoor hier al bijna zestig jaar geleden is opgebroken.

Ook verderop blijft de spoorbaan volharden in zijn afwezigheid. Bij de eerstvolgende twee overwegen is niets meer van de spoorbaan te zien, hetzelfde geldt voor de spoorbrug die tussen beide overwegen middenin het weiland zou moeten liggen: op een oude luchtfoto is weliswaar iets te zien dat op twee landhoofden zou kunnen duiden, maar zo de brug er nog ligt is hij door de begroeiing en de afstand niet te zien.



Pas bij Oosterbierum, een kleine drie kilometer voorbij station Tzummarum, valt er weer wat te ontdekken: midden in een weiland ligt zo'n restant van een spoorbrug dat dit keer wel goed vanaf de openbare weg zichtbaar is. Eigenlijk wel een beetje een merkwaardig gezicht, zo'n eenzaam NFLS-bouwsel in een verder egaal vlak grasland: het toont maar weer eens aan hoe grondig de oude spoorbaan hier na het opbreken is weggewerkt. Tegelijkertijd is het ook een complimentje voor het vakmanschap van de bruggenbouwers dat men een eeuw later er nog steeds voor terugschrikt om deze degelijke, maar nu werkloze landhoofden te slopen.





Een eindje voorbij de brug is er nog een stukje van de spoorlijn ontsnapt aan het Friese agrarische geweld: een wandelpad en een rij bomen markeren de laatste paar honderd meter die de trein uit Tzummarum nog moest afleggen voor deze station Oosterbierum binnenreed.



Het pad eindigt op een weg met de naam "Stasjonsreed", waarbij het woordenboek leert dat een 'reed' in Friesland zoiets is als een oprijlaan of wagenpad.

Station Oosterbierum ( mei 1973, Oege Kleijne )



Bij de kruising staan wel een woning en wat andere gebouwen, maar helaas geen voormalig NFLS-station meer. Wanneer het stationsgebouw van Oosterbierum (overigens van hetzelfde type als Vrouwbuurtstermolen) precies is gesloopt is mij niet bekend, maar het moet ergens tussen 1973 en 1978 geweest zijn.