Terug naar de vorige pagina Terug naar het hoofdmenu
Stuur een emailtje naar Bart Peters




De spoorlijn buigt hierna naar het noordwesten af en loopt ten zuiden van het dorpje Weiwerd langs. Ooit was het de bedoeling dat Delfzijl het Rotterdam van het noorden zou worden, waarbij een aantal naburige dorpen zelfs geheel gesloopt zou moeten worden om zo plaats te maken voor de nieuwe havens en industrieterreinen van Delfzijl. Uiteindelijk zijn die plannen maar zeer ten dele werkelijkheid geworden; Delfzijl is niet uitgegroeid tot die grote industrie- en havenstad die men toen voor ogen had, maar in Weiwerd is inmiddels wel bijna de helft van alle gebouwen gesloopt, waaronder het kerkje dat op een heuvel in het midden van het dorp stond. In Heveskes is juist de kerk het enige gebouw dat nog wel overeind staat, deze vormt tegenwoordig zelfs een bekend fotopunt langs de havenlijn van Delfzijl.



Het oude station van Weiwerd lag aan de uiterste zuidwestrand van het dorp, aan het einde van een doodlopende straat. Het station is in de oorlog vernield en al lang gesloopt, maar in Vroomshoop staat nog nog wel een stationsgebouw van het type waar Weiwerd ook toe behoorde.



Ongeveer 250 meter voorbij de plek waar het station stond buigt de N362 weer naar het noorden af, de spoorbaan echter liep hier indertijd gewoon rechtdoor. Direkt naast de weg is niets te zien waaruit dat zou kunnen blijken, maar een eindje verderop kom ik wel een oude sloot tegen die naast het spoor lag. Op de achtergrond is ook al de dijk van het nieuwe brede Eemskanaal zichtbaar, dat tegenwoordig het oude NOLS-trajekt doorsnijdt. Dit kanaal is hier gegraven toen het spoor inmiddels al was opgebroken, zodat ik in ieder geval niet naar restanten van een spoorbrug hoef te zoeken!


Via een omweg steek ik het Eemskanaal over, kom en passent nog over een stukje van de voormalige OG-tramlijn, en arriveer uiteindelijk bij de Farmsummer Haven waar de NOLS-lijn weer 'aan wal' komt. Hoewel de Seendweg die naar de haven loopt pas later is aangelegd, is hier aan een hobbel in het wegdek toch nog duidelijk te zien waar de spoorlijn heeft gelegen. Even ten westen hiervan lag de halte Farmsum, nu is er alleen nog een opslagterrein te vinden van een bedrijf gespecialiseerd in 'reddingvlotten en brandbeveiliging'.


Het perron van Farmsum was bereikbaar vanaf de Bredelaan, tegenwoordig (anders dan de naam doet vermoeden) een vrij smal doodlopend weggetje. Rechts naast het groene schuurtje is nog duidelijk een restant van de spoordijk te zien. Het witte gebouw links op de foto is het voormalige stationskoffiehuis van Farmsum; dit soort gebouwen blijkt langs deze spoorlijn dus wel duidelijk een langer leven beschoren dan de stations zelf!




Het spoor maakt hier een flauwe bocht naar het westen en komt dan uit op het Afwateringskanaal van Duurswold, een breed water dat er ook al lag toen de spoorlijn nog in gebruik was. Aan beide oevers van het kanaal zijn nog gemetselde restanten te vinden van de brug die hier toen heeft gelegen, het landhoofd aan de westzijde is zelfs nog bijna geheel intact. Duidelijk is hierbij te zien dat de brug altijd enkelsporig is gebleven. Midden in het kanaal zou volgens een oude topografische kaart ook nog een brugpijler hebben gestaan, maar daar is in ieder geval tegenwoordig niets meer van te zien.


Ten westen van de brug loopt de IJzerweg over een lengte van ongeveer een kilometer over de oude spoorbaan. De naam is geen verwijzing naar de ijzeren rails die er lagen, want even verderop zijn bijvoorbeeld ook de Koper en Loodweg te vinden. De spoorbaan buigt na een paar honderd meter naar het noordwesten af, en loopt dan een fabrieksterrein op. Aan de ligging van gebouwen en de betonplaten in het wegdek lijkt het of je zo kunt zien waar de spoorlijn moet hebben gelegen, maar toch twijfel ik: het spoor is immers in 1942 al opgebroken en midden jaren dertig lagen hier in ieder geval nog overal weilanden. Wel is op een kaart uit die tijd een gebouw te zien op ongeveer de plek waar nu de gemetselde loods staat, maar het lijkt me logischer dat daarmee brugwachterswoning 16 werd aangeduid die hier toen ook moet hebben gestaan.

Direkt achter de fabrieksgebouwen ligt al het Eemskanaal, dus rijd ik vanaf de IJzerweg via de nabij gelegen brug naar de andere kant van het kanaal. Het uitzicht op de noordelijke oever wordt nogal belemmerd door een groot sportpark, maar via een half verborgen fietspad kan ik toch op de dijk van het kanaal komen. De spoorlijn stak hier met een draaibrug het Oude Eemskanaal over, met aan weerskanten nog twee vaste overspanningen. De draaibrug zelf werd aan het einde van de oorlog vernield, maar beide vaste bruggen hebben elders nog goede diensten bewezen. Eentje werd gebruikt voor de overspanning van het Foxholstermeer ten westen van Hoogezand, de ander werd gebruikt ter vervanging van de vernielde brug over de Regge bij Ommen. Pas in 1986 werd deze brug vervangen door een betonnen exemplaar.




Twee grote betonnen pijlers of brughoofden markeren nu nog de plek waar de spoorlijn de noordelijke oever bereikte. Wat daarbij meteen opvalt is het grote hoogteverschil tussen de spoorlijn en het sportveld verderop. Doordat het waterpeil in het kanaal een stuk hoger ligt dan het land ernaast, moet de spoorlijn direkt na de brug toch zeker zo'n 4-5 meter boven het maaiveld hebben gelegen. De daaruit resulterende brede spoordijk was niet zo'n bezwaar, want zelfs toen de lijn werd opgebroken liep deze nog in een ruime boog op een kleine kilometer van de bebouwing om Delfzijl heen. Inmiddels zijn er echter complete woonwijken en wegen bovenop het tracé aangelegd en zal de spoordijk daarbij wel geheel zijn afgegraven, zodat de kans klein is dat er op het resterende deel nog iets van de lijn over is gebleven.


Na het sportpark doorkruist te hebben steekt de spoorlijn met een viaduct de verbindingsweg met Appingedam over, loopt dwars door het huidige verpleeghuis Vliethoven en komt dan bij het Damsterdiep dat met een 29 meter lange spoorbrug werd overgestoken. Vroeger liep aan de noordoever een verbindingsweg die, te oordelen naar de kaart, zich opsplitste en aan weerszijden van een brugpeiler onder het spoor doorliep. Tegenwoordig ligt hier slechts een rustige woonwijk, van de oorspronkelijke weg of de brug is niets meer te zien. Wel staat er langs de oever nog een fraaie dubbele rij bomen, met een opvallende onderbreking op de plek waar zo ongeveer de splitsing moet hebben gelegen...

Van de laatste anderhalve kilometer spoor heb ik, zoals eigenlijk al verwacht, helemaal niets herkenbaars terug kunnen. Na het Damsterdiep buigt het spoor in noordoostelijke richting af, loopt dwars door het huidige ziekenhuis en kruist na een paar honderd meter de Hogelandsterweg (ongeveer op de plek van de kruising met de Botterlaan). Met een ruime boog sloot de lijn vervolgens bij kilometer 37.1 aan op de nog altijd bestaande lijn Groningen-Delfzijl, ongeveer bij het begin van het emplacement van Delfzijl. De boemel uit Zuidbroek moest dan nog zo'n 750 meter rijden om uiteindelijk na een reis van 3 kwartier te arriveren op het station van Delfzijl.

-Bart Peters, mei 2000


Met dank aan Ben Doedens, Oege Kleijne en Wichor Bramer voor aanvullende gegevens en foto's.

Meer informatie over deze lijn:

- Op de Rails, april 1980, pag.109 e.v.
- Op de Rails, mei 1987, pag.133 e.v.
- Op de Rails, november 1987, pag.338 e.v.

Terug naar de vorige pagina Terug naar het hoofdmenu
Stuur een emailtje naar Bart Peters